Περιγραφή
Σκοπός
Το Πρόγραμμα Σπουδών της ειδίκευσης έχει διεπιστημονικό χαρακτήρα και αποσκοπεί:
- Στην κριτική ανάλυση της σύγχρονης προβληματικής στα πεδία της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Πολιτικής και των Ευρωπαϊκών Κοινωνικών Δικαιωμάτων με έμφαση τις παραμέτρους διαμόρφωσης και τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις τους σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο
- Στην επιστημονική διερεύνηση των Ευρωπαϊκών κοινωνικών ρυθμίσεων που διαμορφώνονται στο πλαίσιο της διαδικασίας της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης και έχουν οριζόντια εφαρμογή
- Στην θεωρητική θεμελίωση γνώσεων για την έννοια, το περιεχόμενο και την αποστολή της Κοινωνικής Πολιτικής και των Κοινωνικών Δικαιωμάτων με σημείο αιχμής την άρρηκτη σχέση τους
- Στην εμπειρική τεκμηρίωση για τον κυρίαρχο ρόλο Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Πολιτικής και Ευρωπαϊκών Κοινωνικών Δικαιωμάτων στον σχεδιασμό της Κοινωνικής Ευρώπης του 2030
- Στην κατανόηση και αποτίμηση των επιπτώσεων της διαδικασίας του εξευρωπαϊσμού στις μεταρρυθμίσεις των εθνικών συστημάτων κοινωνικής πολιτικής
- Στην παροχή γνώσεων και δεξιοτήτων μεθοδολογίας για διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας και για επιστημονική διαπραγμάτευση με απώτερο σκοπό τις διδακτορικές σπουδές
- Στην οικοδόμηση προοπτικών απασχόλησης σε εθνικούς και υποεθνικούς κοινωνικούς φορείς άσκησης κοινωνικής πολιτικής καθώς και σε υπερεθνικούς διεθνείς οργανισμούς διαμόρφωσης κοινωνικών ρυθμίσεων (ΕΕ, Συμβούλιο της Ευρώπης, ΟΟΣΑ, ΔΟΕ, κλπ.)
Χαρακτηριστικά
Κεντρική αποστολή της ειδίκευσης είναιη ολοκληρωμένη παροχή υψηλού επιπέδου γνώσεων και δεξιοτήτων για τη δημιουργία επιστημόνων-επαγγελματιών αλλά και επιστημόνων-ερευνητών με διεθνείς προοπτικές και διασυνδέσεις (Erasmus-placement, Πρακτική Άσκηση στο εξωτερικό, πτυχιακές στα αγγλικά με επιβλέποντες από ξένα ιδρύματα). Παρέχονται πολλαπλές επιλογές σχεδιασμών και επιδιώξεων για:
- Επιστήμονες που ενδιαφέρονται για κοινωνική έρευνα και διδασκαλία με ευρωπαϊκή διάσταση και ακαδημαϊκή προοπτική (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, ερευνητικά προγράμματα, κλπ.).
- Επαγγελματικά στελέχη (σημερινά ή/και αυριανά) σε φορείς κοινωνικής πολιτικής σε όλα τα επίπεδα με προτεραιότητα τους διεθνείς οργανισμούς (ΕΕ, Συμβούλιο της Ευρώπης, ΟΟΣΑ, ΔΟΕ, κλπ.).
Τα ειδικότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ειδίκευσης αναπτύσσονται στα επίπεδα:
- της ισορροπίας μεταξύ της ακαδημαϊκής / ερευνητικής πτυχής και των επαγγελματικών προοπτικών για τους φοιτητές
- της μοναδικότητας του προγράμματος στην Ελλάδα σε συνδυασμό με την πλήρη συμβατότητα με ομώνυμα Μεταπτυχιακά και Διδακτορικά Προγράμματα των σημαντικότερων συναφών Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων
- της ποιότητας διδασκαλίας από διεπιστημονική και διαπανεπιστημιακή ομάδας εξειδικευμένων διδασκόντων υψηλού ακαδημαϊκού κύρους που περιλαμβάνει εξ αποστάσεως μαθήματα και από Ιδρύματα του εξωτερικού
- της προοπτικής πρακτικής άσκησης και Erasmus-placement σε Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια και διεθνείς επιστημονικούς φορείς ανάλυσης κοινωνικής πολιτικής
Μαθησιακά αποτελέσματα
Η ειδίκευση εμβαθύνει στη διεπιστημονική εκμάθηση όλων των παραμέτρων διαμόρφωσης Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Πολιτικής και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, στη σφαιρική κατανόηση των προκλήσεων και των προοπτικών του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου και στην αναλυτική ικανότητα ερμηνείας του ρόλου των εθνικών και υπερεθνικών κοινωνικών ρυθμίσεων στον δύσβατο 21ο αιώνα.
Μετά την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών σπουδών οι φοιτητές θα πρέπει:
- να αναλύουν και να συνθέτουν κριτικά όλα τα βασικά ζητήματα που συνδέονται με την Κοινωνική Πολιτική σε εθνική και υπερεθνική κλίμακα
- να συγκρίνουν και να αξιολογούν την κοινωνική αποτελεσματικότητα διαφορετικών συστημάτων κοινωνικής πολιτικής
- να έχουν επιστασία και τεκμηριωμένη άποψη για την αποστολή και το ρόλο των υπερεθνικών οργανισμών που διαμορφώνουν κοινωνικές ρυθμίσεις (Ευρωπαϊκή Ένωση, Συμβούλιο της Ευρώπης, Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, ΟΟΣΑ, κλπ.)
- να γνωρίζουν και να αξιολογούν τις επιπτώσεις της διαδικασίας εξευρωπαϊσμού των εθνικών συστημάτων κοινωνικής πολιτικής
- να έχουν γνώσεις και δεξιότητες σε ζητήματα σχεδιασμού, συλλογής και επεξεργασίας πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων κοινωνικής έρευνας καθώς και εκπόνησης επιστημονικών εργασιών
- να έχουν εξοικειωθεί με διαδικασίες και γνώσεις που προάγουν την προοπτική απασχόλησης σε εθνικούς, υποεθνικούς και υπερεθνικούς φορείς σχεδιασμού και άσκησης κοινωνικής πολιτικής
Πρόγραμμα σπουδών
| 1ο εξάμηνο | |
| Μαθήματα | ECTS |
| 1. Κοινωνική Πολιτική & Κοινωνικά Δικαιώματα | 12 |
| 2. Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση | 10 |
| 3. Ποσοτική Έρευνα Κοινωνικής Πολιτικής | 4 |
| 4. Ποιοτική Έρευνα Κοινωνικής Πολιτικής | 4 |
| Σύνολο εξαμήνου | 30 |
| 2ο εξάμηνο | |
| Μαθήματα | ECTS |
| 1. Οικονομικά Κοινωνικής Πολιτικής | 6 |
| 2.Συγκριτική Κοινωνική Πολιτική | 6 |
| 3. Παγκόσμια-Ευρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική & Κοινωνικά Δικαιώματα | 8 |
| 4. Ευρωπαϊκές Πολιτικές: Απασχόληση, Συντάξεις-Υγεία, Μετανάστευση, Εκπαίδευση | 10 |
| Σύνολο εξαμήνου | 30 |
| 3ο εξάμηνο | |
| Διπλωματική Εργασία/Μεταπτυχιακή Διατριβή | 30 |
Περιγραφές Μαθημάτων
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ
1. Κοινωνική Πολιτική και Κοινωνικά Δικαιώματα (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Το μάθημα καταρχάς αναλύει τις βασικές έννοιες, αρχές και αξίες που θεμελιώνουν την Κοινωνική Πολιτική, ένα διεπιστημονικό ακαδημαϊκό αντικείμενο που διερευνά την ανταπόκριση των κοινωνιών στις κοινωνικές ανάγκες. Η μελέτη της υπονοεί τη δυνατότητα ανάλυσης θεωρητικών και εμπειρικών στοιχείων που εκπορεύονται από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών επιστημών και αντικειμένων όπως κοινωνιολογία, οικονομικά, πολιτική, ιστορία, μεθοδολογία έρευνας αλλά και εννοιών όπως ανάγκη, ευημερία, ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη, ιδιότητα του πολίτη. Ο όρος Κοινωνική Πολιτική υποδηλώνει θεωρία και εφαρμογή. Σε θεωρητικό επίπεδο, ως ακαδημαϊκό αντικείμενο, αναφέρεται στη μελέτη, τη διερεύνηση και την ερμηνεία της Κοινωνικής Πολιτικής. Σε εφαρμοσμένο επίπεδο, ως πεδίο κοινωνικής παρέμβασης, ρύθμισης και δράσης, αναφέρεται στην ανάλυση, τη διαμόρφωση και την άσκηση κοινωνικών πολιτικών. Στη συνέχεια διερευνάται η έννοια, η αποστολή, το περιεχόμενο και ο θεμελιώδης ρόλος των Κοινωνικών Δικαιωμάτων στην κοινωνία, την πολιτική και την οικονομία. Πρόκειται για κανόνες ατομικής συμπεριφοράς και κοινωνικής συμβίωσης που προάγουν την ισότητα και καταπολεμούν τις σύγχρονες μορφές ανισοτήτων και διακρίσεων. Κανόνες που βασίζονται σε διαφορετικές αξίες και ιδεολογίες αλλά που σε κάθε περίπτωση η διασφάλιση τους συνεπάγεται οικονομικό κόστος. Τέλος, αποκωδικοποιείται η άρρηκτη σχέση Κοινωνικής Πολιτικής και Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Πρόκειται για μια σύνθετη αλληλεπίδραση που εκπορεύεται από κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες και διαμορφώνει την ποιότητα των κοινωνικών παροχών καθώς και την αποτελεσματικότητα των συστημάτων κοινωνικής πολιτικής. Ποιότητα και αποτελεσματικότητα που συναρτώνται με παραμέτρους όπως η καθολικότητα, το επίπεδο ή η διάρκεια του δικαιώματος, ο περιορισμός της φτώχειας, και των κοινωνικών αποκλεισμών, η επίτευξη ίσων ευκαιριών. |
2. Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση (ιστορικές, θεσμικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις) (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Στόχοι του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με σημαντικές θεσμικές, οικονομικές και ιστορικές όψεις της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και –μέσω της ανάλυσης αυτής- η κατανόηση του πλαισίου εντός του οποίου διαμορφώνεται (και εξελίσσεται) η κοινωνική διάσταση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στο μάθημα αυτό οι διδάσκοντες πραγματεύονται τα παρακάτω ερωτήματα: ποιες είναι οι βασικές όψεις της οικονομικής ολοκλήρωσης και του θεσμικού οικοδομήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ποιο είναι το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο οικοδομήθηκε η ΕΕ; Ποιες είναι οι κυριότερες θεωρητικές προσεγγίσεις για την κατανόηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος και την κατανόηση της σχέσης μεταξύ υπερεθνικού-εθνικού και τοπικού επιπέδου; Πώς επιδρά ειδικότερα η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στη λειτουργία του (εθνικού) κοινωνικού κράτους; Πώς εξηγείται ο σχηματισμός και η μεταρρύθμιση του καθεστώτος κοινωνικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας/Ένωσης; Πώς εξηγείται ο χρονικώς ασυνεχής και ασύμμετρος χαρακτήρας της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Πολιτικής; Πώς τροποποιείται ο καταμερισμός της λήψεως αποφάσεων για την κοινωνική ευημερία μεταξύ εθνικού κράτους, Ευρωπαϊκών (υπερεθνικών) θεσμών και αγοράς και τί συνεπάγεται η σύγχρονη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, καθώς και η πρόσφατη πανδημία για την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική και το μέλλον του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου; Σε ποιο βαθμό είναι τελικά τόσο επιθυμητή όσο και εφικτή η διαμόρφωση μιας υπερεθνικής πολιτικής στον κοινωνικό τομέα; Τα παραπάνω ερωτήματα θα διερευνηθούν μέσω σειράς διαλέξεων, καθώς και μέσω της ενεργού συμμετοχής των φοιτητών/τριών υπό την καθοδήγηση των διδασκόντων. |
- Ποσοτική Έρευνα Κοινωνικής Πολιτικής (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Ο σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στην ποσοτική έρευνα στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής. Το περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει τη διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων, τα βασικά βήματα και τεχνικές της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, την κατάλληλη επιλογή (ή σχεδιασμό) του ερευνητικού εργαλείου, τις βασικές τεχνικές δειγματοληψίας καθώς και τη διαχείριση και ανάλυση ποσοτικών δεδομένων με τη χρήση του στατιστικού λογισμικού SPSS. Όσον αφορά την ανάλυση ποσοτικών δεδομένων, οι φοιτητές εισάγονται σε βασικές έννοιες και εργαλεία της περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής όπως τα μέτρα κεντρικής τάσης και διασποράς, η γραφική απεικόνιση των δεδομένων (ιστογράμματα, ραβδογράμματα, κ.α.), ο έλεγχος υποθέσεων και η ανάλυση συσχέτισης καθώς και έρχονται σε επαφή με την κατασκευή και ερμηνεία βασικών κοινωνικών δεικτών που χρησιμοποιούνται ευρέως στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής (δείκτες φτώχειας, κοινωνικού αποκλεισμού και ανισότητας, δείκτες κοινωνικής και υλικής αποστέρησης κ.α.). Η ανάπτυξη του μαθήματος γίνεται με τη χρήση πολλών παραδειγμάτων και εφαρμογών από το πεδίο της κοινωνικής έρευνας, που επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση των εννοιών και από φοιτητές/τριες δίχως μαθηματικό ή στατιστικό υπόβαθρο. Τέλος, στα πλαίσια του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες υλοποιούν ένα δικό τους σχέδιο έρευνας που περιλαμβάνει την κατασκευή ερευνητικών ερωτημάτων, τη συγγραφή σύντομης βιβλιογραφικής ανασκόπησης, την επιλογή ερευνητικού εργαλείου και το σχεδιασμό του τρόπου συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων. |
- Ποιοτική Έρευνα Κοινωνικής Πολιτικής (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Ο σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή στην ποιοτική έρευνα στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής. Το περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει την περιγραφή των βασικών μεθόδων ποιοτικής κοινωνικής έρευνας καθώς και τη μελέτη σχετικών παραδειγμάτων διερεύνησης που υιοθετούν την ποιοτική μεθοδολογική προσέγγιση. Επιχειρείται η ανάδειξη του ρόλου και της σημαας των ποιοτικών μεθόδων κοινωνικής έρευνας σε πεδία ανάλυσης ή/και δράσης της κοινωνικής πολιτικής. Περιλαμβάνει ζητήματα θεωρητικού και επιστημολογικού υπόβαθρου των ποιοτικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων, ζητήματα ερευνητικού αναστοχασμού, πολυμεθοδολογικών θεωρήσεων, εφαρμογής διαφορετικών ποιοτικών μεθόδων (συνεντεύξεων σε βάθος, συμμετοχικής παρατήρησης κ.ά) για τη συλλογή δεδομένων καθώς και θέματα ανάλυσης ποιοτικών δεδομένων και χρήσης ειδικού λογισμικού για τον σκοπό αυτό. Οι φοιτητές εξοικειώνονται στην οριοθέτηση των ερευνητικών τους ερωτημάτων και την ανάλογη παραγωγή και ερμηνεία των ποιοτικών δεδομένων που προκύπτουν. Το μάθημα περιλαμβάνει θεματικές ενότητες όπως βασικές εννοιολογικές και θεωρητικές προσεγγίσεις, ταξινόμηση και κατανόηση ποιοτικών μεθόδων, σχεδιασμό ποιοτικής έρευνας, και παραγωγή ποιοτικών δεδομένων, μεθόδους άμεσης (επιτόπια έρευνα, συνέντευξη, μελέτη εγγράφων, κλπ.) και έμμεσης παρατήρησης (ανάλυση περιεχομένου και περιεχομένου), επιλογή δείγματος, κλπ. |
ΕΑΡΙΝΟ ΑΜΗΝΟ
1. Οικονομικά Κοινωνικής Πολιτικής (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στη θεμελιώδη συμβολή της οικονομικής επιστήμης στην ανάλυση της κοινωνικής πολιτικής. Προσεγγίζει το κοινωνικό κράτος ως εργαλείο οικονομικής αποδοτικότητας με γνώμονα την κοινωνική δικαιοσύνη και παρουσιάζει τις πολιτικές θεωρίες της κρατικής παρέμβασης, τις αποτυχίες της αγοράς και τα μέσα της κρατικής παρέμβασης σε διάφορα πεδία κοινωνικής πολιτικής. Το κύριο μέρος πραγματεύεται σύγχρονα ζητήματα οικονομικής ανάλυσης της κοινωνικής πολιτικής που συνδέονται με τις κοινωνικές επιπτώσεις των οικονομικών κρίσεων στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Εξειδικεύει την ανάλυση στα πεδία της πολιτικής κατά της οικονομικής ανισότητας και της φτώχειας, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις τεχνικές εκτίμησης των κοινωνικών δεικτών (οικονομική ανισότητα, κίνδυνος φτώχειας και κοινωνικός αποκλεισμός κ.ά.), το διαθέσιμο στατιστικό υλικό και τα ιδιαίτερα μεθοδολογικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει κάθε τέτοια προσπάθεια εκτίμησης. Παρουσιάζονται, επίσης, οι διαστάσεις, η εξέλιξη και οι προσδιοριστικοί παράγοντες των κοινωνικών δεικτών σε όλη την μεταπολιτευτική περίοδο για την Ελλάδα, με έμφαση στις περιόδους των κρίσεων της τελευταίας δεκαπενταετίας σε σύγκριση και με τις άλλες χώρες της ΕΕ. |
2. Συγκριτική Κοινωνική Πολιτική (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών με τη συγκριτική μελέτη της κοινωνικής πολιτικής. Βασικός στόχος είναι η κατανόηση από τους φοιτητές των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους οι αναπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν τα κοινωνικά προβλήματα και των πολλαπλών παραγόντων (οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, ιστορικών/θεσμικών και ιδεολογικών) που διαμορφώνουν αυτές τις πολιτικές απαντήσεις. Μετά την εισαγωγή στις βασικές έννοιες, αναλυτικές κατηγορίες και μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάλυση της κοινωνικής πολιτικής σε συγκριτική προοπτική, εξετάζονται συγκριτικά τα επιμέρους στάδια ανάπτυξης του κράτους ευημερίας. Αρχικά παρουσιάζονται οι βασικές εναλλακτικές θεωρητικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη του «παραδοσιακού» κράτους ευημερίας. Ακολουθεί η συζήτηση για τη διαφορετικότητα των κρατών ευημερίας με βασικό σημείο αναφοράς την κλασσική ταξινόμηση του G. Esping Andersen περί «καθεστώτων ευημερίας». Στην επόμενη ενότητα, η «κρίση» του παραδοσιακού κράτους ευημερίας εξετάζεται σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα αντιμετώπισης των «νέων κοινωνικών κινδύνων» που αναδύονται υπό το φως των ραγδαίων κοινωνικών μεταβολών των τελευταίων ετών (παγκοσμιοποίηση, δημογραφικές μεταβολές, μεταναστευτικές ροές, αλλαγές στην αγορά εργασίας και την οικογένεια, οικονομικές και υγειονομικές κρίσεις, κλιματική αλλαγή κλπ.). Το μάθημα κλείνει με την κριτική ανάλυση της «κοινωνικής επένδυσης», ως του νέου κυρίαρχου «παραδείγματος» κοινωνικής πολιτικής, αλλά και με μια συζήτηση περί των μελλοντικών προκλήσεων και προοπτικών των «καθεστώτων ευημερίας». |
3. Παγκόσμια-Ευρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική και Ευρωπαϊκά Κοινωνικά Δικαιώματα (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Το μάθημα εμβαθύνει διεπιστημονικά και μακροσκοπικά στην Ευρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική (ΕΚΠ), το σημαντικότερο παγκοσμίως φάσμα υπερεθνικών κοινωνικών ρυθμίσεων που διαμορφώνεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης. Η πορεία της ΕΚΠ συνδέεται διαχρονικά και άρρηκτα με την ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών Κοινωνικών Δικαιωμάτων (ΕΚΔ), τα οποία συγκροτούν τον πυρήνα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου. Η αλληλεπίδραση ΕΚΠ&ΕΚΔ επιφέρει θεμελιώδεις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις και παράγει τη βάση των σύγχρονων μεταρρυθμίσεων εξευρωπαϊσμού των εθνικών συστημάτων κοινωνικής πολιτικής. Η μελέτη της ΕΚΠ συνδέεται με τη διερεύνηση ζητημάτων όπως η υπερεθνική αναδιανομή πόρων και η προσδοκία της ευρωπαϊκής ιδιότητας του πολίτη. Ο όρος ΕΚΠ αναφέρεται πρωτίστως σε υπερεθνικές ρυθμίσεις κοινωνικού χαρακτήρα που προέρχονται από διεθνείς οργανισμούς – κυρίως η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας. Σταδιακά, η αποδυνάμωση της εθνικής κοινωνικής πολιτικής και η ενδυνάμωση της αλληλεπίδρασης εθνικής και υπερεθνικής ευημερίας, προσδίδουν στην ΕΚΠ έναν ολοένα και κρισιμότερο ρόλο για την Ευρωπαϊκή Πολιτεία στον 21ο αιώνα. Το ίδιο ισχύει σε ευρύτερο επίπεδο, με τη δημιουργία και την προαγωγή της Διεθνούς, της Παγκόσμιας Κοινωνικής Πολιτικής (Global Social Policy), που συνιστά μια παγκόσμια στρατηγική συνεργασίας ώστε η παγκόσμια οικονομία να αποδεχθεί ένα σύστημα κοινωνικής δικαιοσύνης και ρύθμισης. Στο πλαίσιο αυτό, η θεματολογία σεμιναρίων περιλαμβάνει διερεύνηση για την έννοια, την εξέλιξη και τα πεδία ανάπτυξης της ΕΚΠ, το ρόλο των ΕΚΔ, την ανάδυση της Παγκόσμιας Κοινωνικής Πολιτικής, τις προοπτικές της Κοινωνικής Ευρώπης την εποχή των μεγάλων κρίσεων, τις προκλήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Μοντέλου και τις απαντήσεις του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων προς το 2030. Απώτερος σκοπός είναι ο συνδυασμός σταθερής οικονομικής ανάπτυξης και δίκαιης κοινωνικής ευημερίας. Σκοπός που υπηρετείται από τα ΕΚΔ και υλοποιείται από ανάλογες υπερεθνικές πολιτικές κοινωνικής αναδιανομής των οικονομικών ωφελειών της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης. |
4. Ευρωπαϊκές Κοινωνικές Πολιτικές (μάθημα με 4 ενότητες)(Υποχρεωτικό : Υ)
4.1 Πολιτικές Απασχόλησης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Στο μάθημα αναλύεται το η στρατηγική, το περιεχόμενο και οι προτεραιότητες της ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής για την απασχόληση στο πλαίσιο της ευρύτερης σχέσης κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής. Ο ρόλος της πολιτικής απασχόλησης στον ευρωπαϊκό χώρο είναι ενταγμένος στις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο κρίσιμο πεδίο της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς με έμφαση στις επιδράσεις στην ενιαία αγορά εργασίας. Εξετάζονται επίσης οι άξονες της ευρωπαϊκής πολιτικής απασχόλησης με ιδιαίτερη έμφαση στην απασχολησιμότητα και τις ενεργητικές πολιτικές σε συνδυασμό με την ανάπτυξη πολιτικών ευελιξίας στην αγορά εργασίας, η μετεξέλιξη του ευρωπαϊκού εργασιακού προτύπου και ο κεντρικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία ενός νέου και ευέλικτου πλαισίου. Διερευνώνται οι παρεπόμενες συνέπειες στο πεδίο των αμοιβών και των δικαιωμάτων και η ανάπτυξη εργασιακών σχέσεων πολλαπλών ταχυτήτων που διαπερνούν το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών με βάση τις εθνικές τους ιδιαιτερότητες. Τέλος, εξετάζεται η κατάσταση και οι προοπτικές της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας και των επιμέρους παραμέτρων που την συνδιαμορφώνουν στο πλαίσιο των ραγδαίων αλλαγών στην απασχόληση, τις νέες μορφές εργασίας αλλά και των φιλόδοξων στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με όρους ποσοστών απασχόλησης έως το 2030. |
- Ευρωπαϊκές Πολιτικές Μετανάστευσης (Υποχρεωτικό : Υ)
| To μάθημα στοχεύει στη μελέτη και εξοικείωση με τα προβλήματα που συνδέονται με την άσκηση ευρωπαϊκών μεταναστευτικών πολιτικών, τα οποία εντοπίζονται σε δύο επίπεδα: πρώτον, στο επίπεδο της επίσημης μεταναστευτικής πολιτικής που ασκεί και εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Ένωση και δεύτερον, στο επίπεδο των εθνικών μεταναστευτικών πολιτικών που έχουν παράδοση στο μεταναστευτικό ζήτημα (π.χ. Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία, Ισπανία,). Στο πλαίσιο αυτό σημαντική θέση κατέχουν οι αναφορές σε λιγότερο ώριμες χώρες υποδοχής μεταναστών, με επίκεντρο την Ελλάδα πριν και μετά την οικονομική αλλά και την προσφυγική κρίση. Επιπρόσθετα, το κρίσιμο ζήτημα των μεταναστευτικών πολιτικών, όπως σχεδιάζονται και εφαρμόζονται στον ευρωπαϊκό χώρο, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη νοηματοδότηση και την κοινή αντίληψη περί κοινωνικής ενσωμάτωσης των μεταναστών στην εκάστοτε κοινωνία υποδοχής. Αυτή η διαδικασία επιδιώκεται μέσω θεσμικών κανόνων, όπως των κριτηρίων πρόσβασης στις εθνικές ιθαγένειες, καθώς και κοινωνικών κανόνων, άγραφων και άτυπων. Και ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση στα επίσημα κείμενά της προωθεί μία «ενσωμάτωση» για όλα ανεξαρτήτως τα «νόμιμα» ενεργά υποκείμενα, η κοινωνική πραγματικότητα, η ιδιαίτερη ιστορική παράδοση και κληρονομιά, ο τρόπος που συγκροτήθηκε ένα κράτος και οι αξίες και τα στερεότυπα των εθνικών κοινωνιών δυσχεραίνουν τις αναπόφευκτα γενικές κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Μεταναστευτικής Πολιτικής. Το μάθημα θα αναδείξει και θα αναλύσει αυτές τις αντιφάσεις σε έναν χώρο πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά άκρως ευαίσθητο, όπως είναι ο χώρος της μετανάστευσης. Ιδιαίτερα σε περίοδο απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, οι μετανάστες αποτελούν τα πρώτα θύματα ρατσισμού, ξενοφοβίας, αποκλεισμού, διακρίσεων και περιθωριοποίησης. |
4.3. Ευρωπαϊκές Πολιτικές Υγείας και Ασφάλισης (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Το μάθημα στοχεύει στην εξέταση αφενός του περιεχομένου των ευρωπαϊκών ρυθμίσεων στους υπό εξέταση τομείς (όπως αυτό διαμορφώνεται μέσω του πρωτογενούς και δευτερογενούς δικαίου, της ΑΜΣ και λοιπών στρατηγικών κειμένων) και αφετέρου στη μελέτη της επίδρασης της ΕΕ στις εθνικές πολιτικές, μέσω της ειδικότερα της συγκριτικής ανάλυσης των μεταρρυθμίσεων που έχουν υλοποιηθεί σε επιλεγμένα κράτη μέλη. Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στο ελληνικό σύστημα και την επίδραση της ΕΕ στις μεταρρυθμίσεις που έχουν υλοποιηθεί από τη δεκαετία του 1990 και εξής. Μέσω σειράς διαλέξεων επιχειρείται η διερεύνηση των ακόλουθων ερωτημάτων: Ποιο είναι το περιεχόμενο των ευρωπαϊκών ρυθμίσεων στους τομείς της κοινωνικής ασφάλισης και της υγείας, πώς αυτό μεταβάλλεται στη διάρκεια των ετών, αλλά και πώς επηρεάζεται και αλληλεπιδρά με τη διαδικασία οικονομικής ολοκλήρωσης και τη διαμόρφωση πολιτικών σε λοιπούς τομείς; Σε ποιο βαθμό η πολιτική στους εν λόγω τομείς έρχεται ως απάντηση σε σειρά προκλήσεων με υπερεθνικό χαρακτήρα (όπως για παράδειγμα η γήρανση); Πώς διαμορφώνεται και πώς μεταβάλλεται η σχέση υπερεθνικού και εθνικού επιπέδου; Διαπιστώνεται σύγκλιση -και αν ναι προς ποιο μοντέλο;- ή αντιθέτως πρόκειται για τομείς που χαρακτηρίζονται από ισχυρή θεσμική εξάρτηση; Σε ποιο βαθμό οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται στα κράτη μέλη απαντούν σε εσωτερικές προκλήσεις ή σε ευρωπαϊκές επιταγές; Σε ποιο βαθμό η κρίση του 2009 επηρέασε το βαθμό παρεμβατικότητας της ΕΕ στη διαδικασία των εθνικών μεταρρυθμίσεων; Πώς επηρέασε η πανδημία την πολιτική στον τομέα της υγείας; Η παρούσα ενότητα διαλέξεων επικεντρώνεται στην διερεύνηση της επίδρασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους τομείς της κοινωνικής ασφάλισης και της υγείας. Πιο συγκεκριμένα, θα δοθούν απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα: Ποιο είναι το περιεχόμενο των ευρωπαϊκών ρυθμίσεων στους τομείς της κοινωνικής ασφάλισης και της υγείας και πώς εξηγείται η υιοθέτησή τους σε σχέση με τη διαδικασία οικονομικής ολοκλήρωσης; Πώς διαμορφώνεται και πώς μεταβάλλεται η σχέση υπερεθνικού και εθνικού επιπέδου; Διαπιστώνεται σύγκλιση και αν ναι προς ποιο μοντέλο ή αντιθέτως πρόκειται για τομείς που χαρακτηρίζονται από ισχυρή θεσμική εξάρτηση; Πώς επηρεάζει η κρίση τους τομείς κοινωνικής ασφάλισης και υγείας; Η κατανόηση και εξέταση της επίδρασης του ευρωπαϊκού πλαισίου στο εθνικό θα γίνει μέσω αναφοράς πρωτίστως στο ελληνικό σύστημα, ενώ η σημασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η επίδραση της υφιστάμενης οικονομικής κρίσης στις εθνικές μεταρρυθμίσεις θα αναδειχθεί μέσω σύγκρισης με κράτη τόσο εντός όσο και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. |
4.4 Ευρωπαϊκές Πολιτικές Εκπαίδευσης (Υποχρεωτικό : Υ)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
| Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στη συστηματική και κριτική μελέτη των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση. Με αφετηρία τη Στρατηγική της Λισαβόνας (2000) παρουσιάζονται οι σημαντικότεροι σταθμοί της εξέλιξης των πολιτικών αυτών και αναλύονται οι βασικές διαδικασίες για τη συγκρότηση του «Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης» (ΕΧΕ) αλλά και οι στόχοι που έχουν τεθεί σχετικά στον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων για το 2030. Η ανάδειξη του ρόλου της εκπαίδευσης ως ένα ισχυρό και δυναμικό μέσον της σύγχρονης ευρωπαϊκής διακυβέρνησης για την προώθηση της ιδέας της Ευρωπαϊκοποίησης αποτελεί το βασικό άξονα ανάπτυξης της εν λόγω ενότητας. Στη συνέχεια, αναλύονται οι πολιτικές για την προώθηση της δια βίου μάθησης, τις πολιτικές για την πρόληψη της σχολικής διαρροής κυρίως με την εφαρμογή μέτρων πρόσθετης στήριξης των κοινωνικά μειονεκτούντων μαθητών και τις πολιτικές για την ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας μέσω της κατάρτισης. ΄Εμφαση δίνεται στο πλαίσιο της πραγμάτωσης μέτρων πολιτικής στο εθνικό και τοπικό επίπεδο και τη σημασία τους για την προώθηση αλλαγών στις αρχές και τη λειτουργία των σύγχρονων εκπαιδευτικών δομών της τυπικής, άτυπης και μη τυπικής εκπαίδευσης. Η προσέγγιση των πολιτικών σε αυτό το σημείο γίνεται με αναφορά στα θεμελιακά διακυβεύματα της Κοινωνικής Πολιτικής για κοινωνικά δικαιώματα, συνοχή, ενσωμάτωση και δικαιοσύνη. Η ενότητα περιλαμβάνει κριτική προσέγγιση του σύγχρονου πλαισίου των Ευρωπαϊκών Εκπαιδευτικών Πολιτικών για τον εντοπισμό και την ανάδειξη των εντάσεων και αντιφάσεων που προκύπτουν στο πεδίο της εφαρμογής τους ως αποτέλεσμα των αντικρουόμενων αξιών που χαρακτηρίζουν τις κεντρικές στοχεύσεις τους αφενός για αποτελεσματικά και αφετέρου για κοινωνικά συμπεριληπτικά εκπαιδευτικά συστήματα. |